Jeugdhulp
Inleiding
In 2026 bouwen we voort op het Regionaal Beleidskader Jeugdhulp Zuid-Limburg 2024–2028. We zetten in op het voorkomen van zorg, het minimaliseren van zorgzwaarte en het bieden van passende hulp, met jeugdigen en hun gezinnen centraal. Door vroegsignalering, normaliseren en lichte ondersteuning dichtbij huis voorkomen we zwaardere trajecten.
De inzet van een coach in het kindcentrum, het OKO-programma en de pilot Samen in de Wijk versterken de basis in de leefomgeving. De stijging van het aantal jonge kinderen in zorg (+5% tussen 2024 en 2025) onderstreept de urgentie van deze aanpak. Tegelijkertijd zien we een toename in zorgzwaarte en kosten.
Ambulante zorg wordt verder uitgewerkt via ontwikkelcontracten. Binnen de Taskforce Robuust Zorglandschap Limburg en de Hervormingsagenda Jeugd werken we aan een lokaal en duurzaam zorgmodel. Zo bouwen we aan een toekomstbestendig jeugdstelsel dat effectief, efficiënt en dichtbij georganiseerd is.
Ontwikkeling jeugdkosten
De jeugdhulp kent een structurele groei in zowel volume als complexiteit. De toename in het aantal jeugdigen, vooral in de leeftijd 0–9 jaar, en de verschuiving naar intensievere zorgvormen leiden tot een stijging van de gemiddelde kosten per cliënt. De financiële impact is zichtbaar in vrijwel alle zorgvormen, waaronder behandeling, pleegzorg en jeugdbescherming. Om de continuïteit van zorg te waarborgen en aan de wettelijke verplichtingen te blijven voldoen, is een bijraming van € 611.000 noodzakelijk voor het begrotingsjaar 2026, nadat we jarenlang structureel hebben afgeraamd.
De stijging van het aantal jonge kinderen in de jeugdhulp in Stein past binnen bredere landelijke en regionale trends. Landelijk wordt binnen de Hervormingsagenda ingezet op het voorkomen van zware zorg door meer aandacht voor vroegsignalering, normaliseren en samenwerking tussen domeinen zoals onderwijs en welzijn. Regionaal sluit Stein aan bij het Regionaal Beleidskader Jeugdhulp Zuid-Limburg 2024–2028, dat gericht is op gebiedsgericht werken en het versterken van de basis in de leefomgeving van jeugdigen.
Toelichting:
Sinds 2024 is sprake van een structurele toename in het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van jeugdhulp. In het eerste kwartaal van dat jaar waren 407 jeugdigen in zorg; in dezelfde periode van 2025 is dit aantal gestegen naar 428, een groei van circa 5%. Deze stijging doet zich vooral voor in de leeftijdscategorie 0–9 jaar, terwijl het aantal jongeren in de groep 15–17 jaar juist licht is afgenomen.
De toenemende zorgvraag onder jonge kinderen wordt bevestigd door signalen uit het onderwijs, waaronder Stichting Kindante. In 2024 werd daar een duidelijke toename geconstateerd van kinderen met ontwikkelings- en gedragsproblematieken. Als reactie is gestart met de inzet van een coach in het kindcentrum, gericht op vroegsignalering en het versterken van de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp. Deze preventieve maatregel draagt bij aan het tijdig herkennen van problematiek en het voorkomen van zwaardere zorgtrajecten.
Naast de kwantitatieve groei is er sprake van een inhoudelijke verschuiving in de aard van de zorgvraag. Steeds vaker wordt een beroep gedaan op intensieve en complexe hulp, wat leidt tot een stijging van de gemiddelde kosten per cliënt met circa 10%. De zorg wordt intensiever, vraagt om gespecialiseerde inzet en kent een langere begeleidingsduur. Hierdoor verschuift het zorglandschap van kortdurende, laagdrempelige trajecten naar zwaardere en duurdere arrangementen, waaronder een toename van tweedelijnszorg: gespecialiseerde jeugdhulp voor kinderen en gezinnen met complexe problematiek, vaak multidisciplinair en langdurig van aard.
Deze ontwikkeling is duidelijk zichtbaar in de financiële cijfers. Tussen 2023 en 2025 zijn de kosten voor groepsbehandeling met ruim 45% gestegen, en de uitgaven voor individuele behandeling met circa 25%. Ook binnen andere zorgvormen, zoals pleegzorg, dyslexiezorg en gezinshuizen, is sprake van een oplopende kostenlijn. Bij jeugdbescherming en verblijf zijn de uitgaven toegenomen, ondanks een daling in het aantal jongeren, wat wijst op een toename van de zorgzwaarte per cliënt.
Daarbij speelt ook een stijging van de kostprijs voor zorg een rol. Door indexering van tarieven en loonontwikkelingen zijn de standaardprijzen voor zorgtoewijzing verhoogd, wat bijdraagt aan de totale kostenstijging binnen het jeugdhulpbudget. Hoewel de gemeente geen directe invloed heeft op onderdelen als jeugdbescherming, jeugdreclassering en gesloten jeugdzorg, zijn de financiële gevolgen hiervan wel merkbaar in de bredere begrotingsruimte voor jeugdhulp.
Om aan de wettelijke verplichtingen te blijven voldoen en de continuïteit van zorg te waarborgen, is voor het begrotingsjaar 2026 een bijraming van 10% noodzakelijk. De financiële bijstelling stelt de gemeente in staat om adequaat te blijven inspelen op de groeiende en veranderende zorgvraag, met name onder jonge kinderen en bij intensieve zorgvormen. Zo wordt geborgd dat jeugdigen tijdig de juiste hulp ontvangen en dat de gemeente haar verantwoordelijkheid op een duurzame en toekomstbestendige wijze blijft invullen.
In 2026 zetten we onze huidige inzet op data-analyse voort en verdiepen deze, zodat we trends nog eerder kunnen onderkennen en daar tijdiger en effectiever op kunnen inspelen.
Landelijke ontwikkelingen jeugdhulp
In 2026 worden op landelijk niveau belangrijke stappen gezet om de jeugdhulp toekomstbestendiger te maken. Het Rijk en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben aanvullende afspraken gemaakt binnen de Hervormingsagenda. Deze afspraken richten zich op het verbeteren van de toegankelijkheid, kwaliteit en doelmatigheid van de jeugdhulp.
Een belangrijk speerpunt is het voorkomen van zorg door meer aandacht te besteden aan onderliggende problematiek in andere levensdomeinen, zoals onderwijs, huisvesting en bestaanszekerheid. Door vroegtijdig in te grijpen in deze gebieden, wordt beoogd dat minder kinderen intensieve jeugdhulp nodig hebben.
Om deze hervormingen mogelijk te maken, stelt het kabinet tussen 2025 en 2027 bijna € 3 miljard extra beschikbaar. Deze investering is bedoeld om kinderen in kwetsbare situaties sneller en effectiever te ondersteunen. Het extra budget draagt bij aan het waarborgen van wettelijke taken en aan het duurzaam en efficiënt organiseren van jeugdhulp op lokaal niveau. Daarbij wordt niet alleen geïnvesteerd in de jeugdhulp zelf, maar ook in preventieve maatregelen en ondersteuning in het voorliggende veld.
Jeugd en Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO)
In lijn met de landelijke Hervormingsagenda en de inzet van de VNG richt Stein zich in 2026 op het versterken van de toegankelijkheid, kwaliteit en doelmatigheid van jeugdhulp. We doen dit door:
- Preventie en vroegsignalering: via het programma Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO), de inzet van een coach in het kindcentrum en de pilot Samen in de Wijk organiseren we lichte hulp dichtbij huis en voorkomen we zwaardere zorgtrajecten.
- Sterke lokale teams: we investeren in gebiedsgerichte samenwerking en integrale ondersteuning, met korte lijnen tussen onderwijs, zorg en welzijn.
- Monitoring en sturing op resultaat: afspraken over trajectduur en het gebruik van data maken tijdige bijsturing mogelijk.
- Financiële borging: een structurele bijraming van € 611.000 is nodig om aan de wettelijke verplichtingen te voldoen en de continuïteit van zorg te waarborgen.
Door deze aanpak geven we lokaal invulling aan de landelijke hervormingen en bouwen we in Stein aan een toekomstbestendig jeugdstelsel dat aansluit bij de behoeften van onze jeugdigen en hun gezinnen. Afhankelijk van de uitkomsten die leiden tot het Uitvoeringsplan Hervormingsagenda Stein en externe factoren zoals de gemeenteraadsverkiezing, wordt beoogd dit in het tweede of derde kwartaal van 2026 bestuurlijk te agenderen, waarna de raad wordt geïnformeerd dan wel betrokken bij besluitvorming.
Om de druk op het systeem te verlichten, wordt lichte hulp zoveel mogelijk georganiseerd in de directe leefomgeving van het kind, met inzet van informele steun en collectieve basisvoorzieningen. Zowel het lokale jeugdhulpteam als de Steinse Knooppunten en organisaties als Partners in Welzijn spelen hierin een rol. Tegelijkertijd worden maatregelen genomen om de trajectduur van hulpverlening te beperken en de effectiviteit van zorg beter te monitoren.
Met OKO geven we richting aan ons preventief jeugdbeleid en bouwen we aan een gezonde, kansrijke leefomgeving voor alle kinderen en jongeren. Samen met scholen, verenigingen, ouders en andere partners zetten we acties uit die beschermende factoren versterken (zoals sport, cultuur, ouderbetrokkenheid en gezonde leefstijl) en risico’s verkleinen (zoals middelengebruik, pesten en schooluitval). De OKO-monitor onder leerlingen van de tweede en vierde klas van middelbare school Groenewald én hun ouders geeft ons hierbij inzicht in leefstijl, welzijn en omgeving, en helpt keuzes voor de speerpunten te maken. In 2026 doorlopen we opnieuw deze cyclus: stand van zaken bepalen, analyseren en prioriteren. De inzichten uit de OKO-monitor onder jongeren en ouders helpen ons om beleid nog beter af te stemmen op de leefwereld van jeugdigen en hun gezinnen. De verschillen en overeenkomsten tussen beiden leveren mooie inzichten op. Door deze lijn consequent vol te houden, is de verwachting dat op de langere termijn de druk op de jeugdhulp zal afnemen, wat ook kan bijdragen aan een duurzamere beheersing van de kosten.
OKO is daarmee meer dan een programma: het biedt structuur en stimuleert een meer integrale manier van werken, waarin bewuste afwegingen gemaakt kunnen worden en kansen zichtbaar worden. Zo wordt stap voor stap gebouwd aan een preventieve aanpak die vanzelfsprekender wordt en die de basis legt voor de volgende generatie.
Financieel streven we ernaar om bestaande preventiemiddelen binnen alle onderdelen zoveel mogelijk te bundelen onder de paraplu van OKO. Pas daarna wordt bekeken of aanvullende middelen nodig zijn. Wel geldt dat we als OKO-gemeente een jaarlijkse bijdrage aan het Trimbos-instituut moeten voldoen.
Pilot Samen in de Wijk
In het schooljaar 2025–2026 is in Berg aan de Maas de pilot Samen in de Wijk gestart. Deze pilot is een samenwerkingsverband tussen gemeente Stein, onderwijsinstellingen, jeugdhulpaanbieders en maatschappelijke partners zoals MIK PIW en MEE. Doel is om kinderen, jongeren en gezinnen laagdrempelige, passende ondersteuning te bieden in hun eigen leefomgeving.
De pilot draagt bij aan:
- Het versterken van preventieve en integrale hulpverlening.
- Het verbeteren van samenwerking tussen domeinen (onderwijs, zorg, welzijn).
- Het vergroten van de bereikbaarheid en effectiviteit van ondersteuning.
De pilot is ingericht als ontwikkelcontract en loopt tot februari 2026. Binnen dit kader wordt lerend gewerkt aan een gebiedsgerichte aanpak, waarbij bestaande krachten in gezin, buurt en netwerk centraal staan. Waar nodig wordt aanvullende hulp snel en dichtbij georganiseerd.
De pilot wordt gefinancierd vanuit de NPO middelen in cofinanciering met de kindpartners.
Coach in het kindcentrum
In 2025 is binnen het kindcentrum een coach voor het jonge kind ingezet. Deze extra ondersteuning is bedoeld om vroegtijdig signalen op te vangen en kinderen in een kwetsbare positie beter te begeleiden. De inzet is tot stand gekomen in samenwerking met kindpartners, waarbij de gemeentelijke bijdrage afkomstig is uit de NPO-middelen. Het beschikbare budget loopt door tot in de loop van 2026.
De inzet van de coach blijkt van grote waarde, mede gezien de toename van het aantal jonge kinderen in de jeugdzorg. De coach fungeert als verbindende schakel tussen ouders, pedagogisch medewerkers en externe hulpverleners, en draagt bij aan vroegtijdige interventie en het versterken van het pedagogisch klimaat.
Vervolg en verbinding; in 2026 wordt geëvalueerd hoe deze ondersteuning structureel kan worden voortgezet. Daarbij wordt nadrukkelijk gekeken naar de aansluiting met andere initiatieven, zoals de pilot Samen in de Wijk, om tot een samenhangende en duurzame aanpak te komen voor de ondersteuning van jonge kinderen in de wijk.
Taskforce robuust zorglandschap Limburg
In 2025 is een gezamenlijke aanpak gestart om de jeugdzorg in Limburg te versterken en toekomstbestendig te maken. Centraal staat dat kinderen en jongeren die hulp nodig hebben, deze tijdig, betrouwbaar en van hoge kwaliteit ontvangen.
Ook in 2026 wordt deze koers voortgezet. De samenwerking tussen gemeenten, jeugdzorgorganisaties en ketenpartners wordt verder geïntensiveerd. Door heldere afspraken te maken over verantwoordelijkheden en besluitvorming, ontstaat een beter georganiseerd en samenhangend zorglandschap in de hele provincie.
Zo zijn wij in Zuid-Limburg actief betrokken bij het herstelplan rondom de Mutsaersstichting. Onze inzet blijft onverminderd gericht op het waarborgen van een kwalitatief hoogwaardige en financieel toegankelijke jeugdzorg, zodat alle jeugdigen de ondersteuning krijgen die zij nodig hebben.
De landelijke Hervormingsagenda vormt daarbij een belangrijke leidraad. Deze agenda helpt ons om keuzes te maken voor zowel de korte als de lange termijn, gericht op het verbeteren van toegankelijkheid, kwaliteit en doelmatigheid van de jeugdhulp. Tegelijkertijd scherpen we de financiële eisen voor zorgaanbieders aan, zodat zij duurzaam en verantwoord kunnen blijven opereren. Dit draagt bij aan de continuïteit van hulpverlening en het vertrouwen van gezinnen in het zorgsysteem.
IZA/GALA
De transformatie binnen het sociaal domein beperkt zich niet tot de jeugdzorg. Vanuit het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) zetten we in 2026 in op versterking van provinciale samenwerking en governance, zodat gemeenten, zorgaanbieders en maatschappelijke organisaties samen bouwen aan een veerkrachtig en samenhangend stelsel van zorg en ondersteuning.
De transformatieplannen krijgen verder vorm, met nadruk op de Doorbraakmethode en Sociale WiFi. Sociale WiFi richt zich op het versterken van de sociale basis door gemeenschapsvorming, het ondersteunen van duurzame inwonersinitiatieven en het benutten van informele netwerken. Zo ontstaat een stevig fundament dat aansluit bij de behoeften van inwoners en bijdraagt aan minder afhankelijkheid van formele zorg. Dit sluit goed aan bij de beleidsdoelen van de gemeente Stein en de wijze waarop we hier uitvoering aan geven.